A. GİRİŞ

29.5.2013 tarihli ve 28661 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6486 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre; Özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere 4/a kapsamında sigortalı olarak yurt içinden götürülen sigortalılar için, prime esas kazanç üzerinden ödenecek primin işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanacaktır.

Yine aynı yasal düzenleme ile “10 (On) ve üzerinde sigortalı çalıştıran işyerlerine uygulanmak üzere, Hazinece karşılanan 5 (beş) puana, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden altı puana kadar ilave puan eklemeye, sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksini dikkate almak suretiyle ilave puan uygulanacak illeri ve uygulama süresini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.” hükmü bulunmaktadır.

İlgili sigorta prim teşviklerine ilişkin düzenleme Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 22.07.2013 tarihinde yayınladığı 2013/30 sayılı Genelge’ de açıklanmıştır. 

B. UYGULAMA

B.1. İşverenlerce Yurtdışına Götürülen/Gönderilen Sigortalılar İçin Uygulanacak İşveren Hissesi Sigorta Primi Teşviki

5510 sayılı Kanuna göre; genel sağlık sigortası prim oranının işveren hissesine ait kısmından yapılması öngörülen beş (5) puanlık prim indiriminden, özel sektör işyeri işverenleri yararlanabileceklerdir.  Özel sektör işyeri işverenlerince yurtdışındaki işyerlerinde çalıştırmak üzere;  Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere götürülen Türk işçilerinden, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkeler ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelere geçici görevle gönderilen sigortalıların Türkiye’deki sigortalılık statüsüne göre ödenecek sigorta primlerinde sigorta kolları bakımından genel sağlık sigortası primlerinin bulunması halinde, bahse konu işçilerden ve de Almanya ile yapılan “İstisna Akdi” sözleşmesi çerçevesinde Almanya’ya götürülen Türk işçilerinden dolayı genel sağlık sigortası primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılacaktır.            

Uygulamada dikkat edilmesi gereken husus, yurtiçinde işçi çalıştıran özel sektör işverenlerinin faydalandığı malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerindeki beş (5) puanlık prim indiriminden farklı olarak yurtdışına götürülen ya da geçici olarak gönderilen sürelerden dolayı genel sağlık sigortası primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılacaktır. 

Özel sektör işyeri işverenleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlardan, Libya’da çalışanlardan,  3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilerden,  Meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerden, 4046 sayılı Kanun kapsamında iş kaybı tazminatı alanlardan,  Harp malulleri ile vazife malullüğü aylığı alanlardan dolayı genel sağlık sigortası primlerinde beş (5) puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Belirtilen sigortalılar dışında bahse konu sigorta primi teşvikinden yararlanmak için 06486 kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgesinin seçilmesi gerekmektedir. İlgili teşvikten 1.6.2013 tarihinden itibaren yararlanılacaktır.

B.2. On ve Üzerinde Sigortalı Çalıştıran İşverenler İçin Uygulanacak İşveren Hissesi Sigorta Primi Teşviki

30.5.2013 tarihli ve 2013/4966 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile aşağıdaki belirtilen yerlerde faaliyet gösteren işyerlerinde, prime esas kazanç üst sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanacak malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta primlerinde beş (5) puanlık prim indirimi, ardından Bakanlar Kurulunca belirlenen altı (6) puan kadar prime esas kazanç alt sınırına kadar olan kazançlar üzerinden hesaplanan işveren hissesine karşılık gelen tutarın toplamı sigorta primi kadar yararlanılacak olup, sigorta primi teşvikinden yararlanılacak olan toplam işveren hissesi ise %11 olacaktır.

- (I) sayılı liste kapsamında olan illerde faaliyet gösteren işyerleri 4 yıl (46486 kanun numaralı belge) süreyle, (II) sayılı liste kapsamında olan illerde faaliyet gösteren işyerleri 5 yıl (56486 kanun numaralı belge) süreyle, (III) sayılı liste kapsamında olan il ve ilçelerde faaliyet gösteren işyerleri 6 yıl (66486 kanun numaralı belge) süreyle,sigorta primi teşvikinden yararlanabileceklerdir.

Buna karşın işverenler, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlardan, yurtdışında çalışan sigortalılardan, 3308 sayılı Kanunda belirtilen aday çırak, çırak ve mesleki işletmelerde eğitim gören öğrencilerden, meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında zorunlu staja tabi tutulan öğrencilerden,  yalnızca işsizlik sigortası primlerine tabi olanlardan, harp malulleri ile 3713 ve 2330 sayılı Kanunlara göre vazife malullüğü aylığı alıp, yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına tabi olanlardan,   dolayı, söz konusu prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

İlgili Teşvik hükümleri 1.1.2013 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdiğinden, 2013/Ocak ila 2013/Mayıs aylarına ilişkin olarak ilgili indirimden faydalanmayan işverenler, geçmişe dönük olarak, işyerinin faaliyette bulunduğu bölgeye göre 46486/56486/66486 kanun numaralı aylık prim ve hizmet belgeleri düzenlemek suretiyle geriye yönelik olarak sigorta primi teşvikinden yararlanabileceklerdir. Geçmişe dönük işlemlerde, işverenin her ay için ilgili teşvikten faydalanma durumu ayrı ayrı değerlendirilecektir. Geçmişe dönük olarak teşvikten faydalanmak isteyen işverenlerin, 2013/Ocak ila 2013/Mayıs aylarına ilişkin olarak düzenleyecekleri aylık prim ve hizmet belgelerini elden yada iadeli taahhütlü posta yoluyla bağlı oldukları Sosyal Güvenlik Merkezi’ne ulaştırmaları gerekmektedir.

 İşverenlerin 10 ve üzerinde sigortalı çalıştırdıkları işyerleri için işveren hissesi sigorta primi teşvikinden faydalanabilmeleri için, Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş borçlarının olmaması gerekmektedir. Bu sebeple bahse konu işverenlerin Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borçlarının olup olmadığının kontrol edilebilmesi için işyeri merkez adresinin bağlı bulunduğu sosyal güvenlik il/merkez müdürlüğüne başvuruda bulunularak “e-Borcu Yoktur aktivasyon” işlemini yaptırmaları gerekmektedir. Ayrıca İlgili işyerinden dolayı SGK’ya yasal ödeme süresi geçmiş prim ve idari para cezası borcu bulunmadığı halde, kendi adına tescil edilmiş diğer işyerleri ile ortak, üst düzey yönetici, işveren vekili ve aracı olarak işlem gördüğü işyerlerinden kaynaklanan yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi ve idari para cezası ile işverenin gerçek kişi olması halinde ayrıca kendi sigortalılığından kaynaklanan 4/1-b (bağkur) kapsamındaki yasal ödeme süresi geçmiş prim borçlarının toplamı (gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte) 16 yaşından büyükler için belirlenmiş aylık asgari ücretin brüt tutarını aşan işverenler, bahse konu sigorta primi teşvikinden yararlanamayacaktır.

Alt işvereni bulunan asıl işverenlerin 10 ve üzerinde sigortalı çalıştırılmamasına karşın, alt işverenlerce çalıştırılan sigortalı sayısı ile birlikte 10 ve üzerinde sigortalı çalıştırılması durumunda, gerek asıl işveren gerekse alt işveren çalıştırdıkları sigortalılardan dolayı sigorta primi teşvikinden yararlanabileceklerdir.

Alt işverenin cari aya ilişkin prim borcunu süresi içinde ve tam olarak ödememesi halinde, asıl işveren her ne kadar alt işverenin Kuruma olan borçlarından sorumlu ise de, asıl işveren ilgili ay için bahse konu prim indiriminden yararlanabilecek (alt işveren primlerini yasal süre içerisinde ödemediği için prim indiriminden yararlanamayacak), buna karşın takip eden aylarda alt işverenlere ait muaccel borçlar ödenmediği sürece, gerek asıl işveren, gerekse alt işverenin sigorta primi teşvikinden yararlanması mümkün olamayacaktır.

Kuruma bildirmiş olduğu sigortalıları fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işverenler, ilgili destekten bir yıl süreyle faydalanamayacaklardır. Ayrıca sigorta primi teşvikinden yararlanmak amacıyla, diğer bir işyerinde çalıştırmış olduğu sigortalısını kapsama giren il ve ilçelerdeki işyerlerinden bildirdiğinin tespiti halinde de, bu işverenler de sigorta primi teşvikinden bir yıl süre ile yararlanamayacaklardır.  Tespit tarihine kadar yersiz yararlanılan aylara/dönemlere ilişkin teşvik tutarı da işverenden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte SGK tarafından tahsil edilecektir.