Bilindiği üzere kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki toplam hizmet süresi dikkate alınarak her hizmet yılı için 30 günlük ücreti tutarında, son brüt ücreti üzerinden hesaplanarak işçiye veya kanuni mirasçılarına ödenen tazminattır. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılmaktadır. Ayrıca kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında ilgili brüt ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de göz önünde tutulur.

Normal şartlar altında kendi isteğiyle işten ayrılan bir işçi, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24’üncü maddesi gereğince haklı bir gerekçesi ya da emeklilik, evlilik (kadın işçi), askerlik, ölüm(Kanuni mirasçıları) gibi bir durumu yoksa, kıdem tazminatı alamazken;

1475 Sayılı Kanun’un 14. maddesinin beşinci fıkrasında;

“506 Sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle, işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenmesi,” öngörülmüştür.

Bu koşullar, sigortalının Sosyal Güvenlik Mevzuatı açısından ilk sigorta giriş tarihine göre farklılık göstermektedir. Burada dikkate alınan ilgili tarih 08/09/1999’dur. Sigortalının işe giriş tarihi 08/09/1999 öncesi ve sonrası olması durumuna göre koşullar değişmektedir.

     A. İlk sigortalılık tescil tarihi 08/09/1999(Dahil) tarihinden önce olan bir işçi    için;

506 sayılı Kanunun, Geçici 81. Maddesi C bendine göre;

4759 sayılı Kanunla 23/5/2002 tarihinden geçerli olmak üzere, 15 yıl + 50/55 yaş + 3600 gün koşuluna göre yaşlılık aylığına hak kazanma koşulları sigortalılık sürelerinin tespiti bakımından 23/5/2002 tarihi esas alınarak belirlenecek olup, bu tarihten sonra emekli olacaklar için 15 yıl, 3600 gün ve 50/55 yaş şartlarını yerine getirecekleri tarihe göre kademeli geçiş süreci öngörülmüştür.

Buna göre, ilk sigorta işe giriş tarihi 08/09/1999 ve öncesi olan kadın ve erkek sigortalılar yaş koşulunu gözetmeksizin 15 yıl sigortalılık ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeme şartlarını yerine getirmiş olduklarında, çalıştıkları işyerinde bir yıllık süreyi tamamladıktan sonra kendi istekleriyle işten ayrılmaları halinde kıdem tazminatını talep edebileceklerdir. 15 yıllık sigortalılık süresiyle, 3600 prim gününü doldurduklarına ilişkin durumu, SGK ünitelerinden alacakları kıdem tazminatına esas yazı ile iş akdi çerçevesinde çalıştıkları işverene ibraz edebileceklerdir.

B. İlk sigortalılık tescil tarihi 08/09/1999 tarihinden sonra olan bir işçi için;

Bilindiği üzere, şu ana kadar 15 yıllık sigortalılık süresiyle, 3600 prim gününü doldurma durumu, 08/09/1999 ve öncesi ilk sigortalılık girişi olan kişiler için geçerli olduğundan, ilgili tarihten sonra ilk sigorta giriş tarihi olanlar için kendi isteğiyle işten ayrılmak suretiyle kıdem tazminatını talep etme durumu yasal açıdan mümkün bulunmamaktaydı.

4447 sayılı Kanunla 506 sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin (A) fıkrasındaki yaşlılık aylığına hak kazanma seçenekleri üçten ikiye indirilerek, 8/9/1999 (hariç) tarihinden sonra ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başlayanların yaşlılık aylığından yararlanabilmesi için;

- Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması ve en az 7000 gün veya,

- Kadın ise 58, erkek ise 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıl sigortalılık süresi bulunması ve en az 4500 gün sigorta primi ödemiş olmak seçeneklerinden birinin yerine getirilmesi öngörülmüştür. “

Bu yasal hükme göre, 08/09/1999 tarihi ile 30/04/2008 tarihi arasında ilk sigorta girişi olanlarında, yaş dışında diğer  koşulları tamamlama durumuna bağlı olarak kıdem tazminatını talep etme hakları oluşmaktadır.

İlgili yasal hükümde belirtilen koşullara göre, kadın veya erkek sigortalılar yaş şartını göz önünde bulundurmaksızın 7000 gün sigorta primi ya da 25 yıl sigortalılık süresi ve en az 4500 gün sigorta primi bulunması şartıyla, çalıştıkları işyerinde en az bir yıllık süreyi tamamladıktan sonra kıdem tazminatını alarak işten ayrılabilme imkanı sağlanmıştır.

Bu koşullar çerçevesinde, Sosyal Güvenlik Mevzuatı açısından ilk sigorta giriş tarihi 08/09/1999 sonrası olan sigortalılar, ilk sigorta giriş tarihine göre 18/02/2019 tarihinden itibaren (08/09/1999 tarihinden itibaren 7000 sigorta prim gününün sağlanabileceği en erken tarih) en az bir yıldır çalıştıkları işyerinden kendi istekleri ile ayrılmaları halinde kıdem tazminatı almaya hak kazanabileceklerdir.

Sonuç olarak, 506 Sayılı Kanunun 60’ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde belirtilen yasal hükümler çerçevesinde, 08/09/1999 ile 30/04/2008 tarihleri arasında ilk sigorta giriş tarihi olanlardan asgari 7000 sigorta primi gününü(18/02/2019 en erken tarih) ya da 25 yıldan beri sigortalı olup ve en az 4500 prim gününü dolduranların da(08/09/2024 en erken tarih) 1475 Sayılı Kanun’un 14. maddesinin beşinci fıkrası çerçevesinde kıdem tazminatına hak kazanacağından, bu kapsamdaki çalışanların yukarıda belirtilen şartları sağlamaları halinde yapacakları başvurularının da, işverenler tarafından dikkate alınması gerekmektedir.