Bilindiği gibi sosyal sigorta uygulamasında her ay tam çalışılması koşuluyla, 30 gün yıl 360 gün olarak kabul edilmekte olup 5510 sayılı sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunun 86. Maddesinde ay içinde bazı işgünlerinde çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği beyan edilen sigortalıların, otuz günden az çalıştıklarını ispatlayan belgelerin işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesine eklenmesi şarttır. Kurumca belirlenen işyerlerinde bu şart aranmaz hükmü bulunmaktadır.
Yani işyerinizde 10 sigortalının altında sigortalı çalıştırmanız ve çalıştırmış olduğunuz sigortalınızı ay içinde 30 günden eksik çalıştırmış olduğunuz takdirde, bu hususu belgelemeniz ve bu belgeyi de sosyal sigorta işlemleri yönetmeliğinin ekinde yer alan ek 10 nolu belge ekinde eksik çalışmanın olduğu aya ait aylık prim ve hizmet belgesini vermeniz gereken yasal sürenin sonuna kadar kuruma göndermeniz gerekmektedir.
Eksik gün nedeni olarak sayılan haller Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 102. Maddesinde belirlenmiş olup, söz konusu belgeler;
-Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmeti sunucularından veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren rapor, (Kurumca elektronik ortamda alınabilenler hariç)
- Ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi,
- Disiplin cezası uygulaması, gözaltına alınma ile tutukluluk hâline ilişkin belgeleri,
- Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
-Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,
-Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği,
Olarak belirlenmiş olup, bu belgelerden geriye yönelik olarak her zaman düzenlenebilir nitelikte olanları, aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süreden sonra verilmesi hâlinde işleme konulmamaktadır.
Diyelim ki işyerinizde çalıştırmış olduğunuz sigortalınız iş kazasına uğradı ve o gün itibariyle istirahat aldı. Olayın iş kazası olup olmadığı ve iş kazası sonucunda kurumca sağlanacak risklerin ilgililere paylaştırılması bakımından kurumun denetim ve kontrolle görevli memurları iş kazası olayını soruşturmak amacıyla durumu incelemeye aldı.
Sonuçta rapor düzenlendi ve raporda iş kazasının olduğu gün için aylık prim ve hizmet belgesinin verilmemesi nedeniyle idari para cezası ile birlikte sigortalının günlük kazancı üzerinden bir günlük sigorta primi alınması önerildi. Kurumun denetim elemanları sigortalının olayın meydana geldiği günde iş kazası geçirilmiş olmasını kanundaki iş kazasından sayılan halleri dikkate alarak saptadığı için, raporla sabit istirahatli olunan günde “sigortalının işte çalışmasaydı iş kazasına uğramazdı” veya “işe gelmek için araçta olmasaydı iş kazasına uğramazdı” mantığı ile olayın meydana geldiği gün içinde işverenden aylık prim ve hizmet belgesi istemektedirler.
Bilindiği gibi iş kazası sonucunda Kurum tarafından ödenmekte olan geçici iş göremezlik ödeneği iş kazasının olduğu gün de dahil olmak üzere istirahat süresinin bitimine kadar geçen süre için ödenmekte olup, başka bir ifade ile iş kazasının olduğu günde kişi istirahatli olduğu yani işyerinde çalışmadığı için iş göremezlik ödeneği bu gün de dahil olmak üzere ödenmektedir. Çünkü sigortalı o gün itibariyle istirahat almıştır.
Ancak kurum denetim elemanları bu süreyi çalışılmış gibi kabul ederek ek prim belgesi istemekte ve sonuç olarak işverenler para cezası ve prim borcu ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Ayrıca eksik beyandan dolayı verilecek ek bildirgede sigorta prim teşviklerinden yararlanılamayacaktır.
Bu durumda kurumca fuzulen ödenen geçici iş göremezlik ödeneği bir yana işverenlere çıkarılan cezalar nedeniyle kuruma yeni bir dava kapısı da açılmış olmaktadır.
Burada Kurumca yapılacak olan, yönetmelikle deklare edilmiş olan eksik gün nedenleri içindeki istirahatli olunan günün iş kazası geçirilen gün de dahil olmak üzere kabul edilerek işlem yapılması hususunda ilgili daire başkanlıklarının bir araya gelerek ortak karar alması ve işverenlerin ve sonucunda kurumun mağdur edilmemesidir.
